Atameken business телеарнасының эфирінде Данила Москаленкомен «Время говорить» бағдарламасы өтті, оның қонағы Qazaq Oil бас директоры Төлеміс Шотанов болды. Шығарылым қазақстандық ЖМҚС нарығындағы процестерге арналды.

Бәрімізді қызықтыратын ең маңызды сұрақ - біз отын дағдарысынан өттік пе, жоқ па?

- Қазіргі уақытта біз мұнай өнімдерін бөлшек саудада сату нарығында дағдарыстық құбылыстарды байқамаймыз. Шартты түрде, тамыздың аяғы мен қыркүйектің басында шынымен де дүрбелең болды, дизель отынымен проблемалар болды, содан кейін бүгінде жағдай тұрақталды. Нарықтың барлық қатысушыларында ешқандай шектеусіз сатылуда.

Неге мұнай қоры бойынша жетекші позициялардағы ел осы отын дағдарыстарын жылдан жылға бастан кешуде, соны түсінгім келеді?

- Бұл мәселеде нарықтың барлық қатысушыларының пікірі біржақты. Өздеріңіз білетіндей, бізде жанармай бағасы реттелген. Еркін баға белгіленбейінше және ең бастысы, бізде көршілес мемлекеттермен баға тепе-теңдігі болғанша, мұндай оқиғалардың қайталану қаупі бар. Бағаның диспаритеті үлкен ағындарға тікелей әсер етеді. Әрине, егер дизель отынының бағасы біздікінен екі есе қымбат болса, онда барлық транзиттік фуралар Қазақстанда жанармай құюды және үлкен көлемде экспорттауды жөн көретіні түсінікті. «Тесік шелек» әсері орын алады, қанша өндіргенмен, сыртқа әкету тоқтамайды.

Біз қазір талқылап жатқанымыз, былай айтқанда жоғары материялар. Тұтынушы бұл мәселелерге қызығушылық танытпайды. Және сіз ең жағымсыз пікірлерге ие боласыз. Сіз онымен қалай жұмыс істеп жатырсыздар?

- Дұрыс, тұтынушы бүкіл көріністі толық көрмейді. Біз мұнай өнімдерін жеткізудің бүкіл тізбегіндегі звеносы ғана болып табыламыз. Егер бөлшек сауда нарығы туралы айтатын болсақ, бүгінде Қазақстанда жақсы трендтер байқалады.  Біз халықаралық стандарттарға жақындадық.

Жанармай дағдарысы мәселесіне қайта оралсақ, тауарлық-материалдық құндылықтар жасауға бола ма, кеңейтуге инвестиция салуға бола ма, сақтау жүйесін өзгертуге бола ма? Сіз барлық көрсеткіштер бойынша биіктікте болу үшін.

- Біріншіден, Қазақстан үкіметі өз уақытында отын нарығынан шығу туралы дұрыс шешім қабылдағаны анық. Егер сақтау және тауарлық-материалдық құндылықтар туралы айтатын болсақ, бүгінгі күнге дейін бірде-бір компания бұл функцияны орындай алмайды. Мен нарықтағы ең ірі ойыншы екенімізді атап өттім - нарық үлесінің 27%. Бірақ біздің сақтау мүмкіндіктеріміз 117 000 текше метрді құрайды. Ел деңгейі 1 800 000 текше метрден асады. Біздің үлесіміз-6%.

Сіздің бизнесіңіз туралы егжей-тегжейлі сөйлесейік. Қандай ақша туралы айтып отырсыз?

- Ребрендинг бағдарламасын іске асырған сәттен бастап біз желіні дамытуға 40 млрд теңгеден астам инвестиция салдық. Бұл шамамен ¾ жұмыс. Біз мұнай базалары мен бензовоздарды  жаңартуға шамамен 10 млрд теңге бөлуді,  ЖМҚС реконструкциясы мен  ребрендингі процесін толық аяқтауға шамамен 20 млрд теңге жоспарлап отырмыз.

ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ОТЫН НАРЫҒЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ: ЖОҒАРЫ БӘСЕКЕЛЕСТІК ЖӘНЕ ТАЛАПТЫ ТҰТЫНУШЫЛАР

Нарық қатысушылары арасындағы бәсекелестіктің қандай екенін түсінгім келеді?

- Нарық бәсекеге қабілетті. Активті басқаруға мемлекеттің қатысуы болмағандықтан, абсолютті бәсекелестік орта қалыптасады. Бүгінгі таңда Қазақстанда 3 000-нан астам ЖМҚС бар. Нарық үлесінің 27%-ын  Qazaq Oil құрайды.   

Бұрын қалай болды және қазір қалай? 

- Бірнеше нақты цифрларды атап өтейік. 2018 жылды алайық, «ҚазМұнайГаз Өнімдері»  ЖМҚС желісін басқарады. Салықтар бойынша аударымдар үш есе өсті. 2021 жылдың қорытындысы бойынша компания 9 млрд теңгеден астам салық және бюджетке басқа да аударымдар төледі. Жұмыскерлер саны бойынша сол кезде 3200 адам болған, бүгінде 4500 жұмыскер жұмыс істейді. Жалақы бойынша екі есе өсті. Осы сияқты көптеген көрсеткіштер туралы айтуға болады.